Samorząd Gminy Żabno interweniuje w sprawie rzeki Dunajec.
Sprawa rzeki Dunajec i podmywania brzegów mieszkańcom Niedomic, a także Gminie Żabno jest znana już pod ponad 20 lat. Zarówno mieszkańcy jak i samorząd interweniują w tej sprawie. Jednak dopiero teraz dzięki interwencji Burmistrza Tomasza Kijowskiego, Z-cy Zbigniewa Mączki, Sołtysa Niedomic Pani Sylwii Kijowskiej a także mediów (Temi, TVP 3 Kraków) sprawa nabiera rozpędu.
Samorząd zabiega o środki na regulacje nurtu Dunajca a koszt całego zadnia dla przyjętej koncepcji
wynosi 3,2 MLN ZŁ.
O zaistniałej sytuacji powiadomione zostały instytucje Wody Polskie, Wojewoda Małopolski, poseł na sejm Władysław Kosiniak Kamysz oraz Minister Infrastruktury.
Sprawa jest bardzo pilna ze względu na realne zagrożenie zniszczenia wałów przeciwpowodziowych zalania i zniszczenia budynków mieszkalnych i gospodarczych, stacji paliw jak i również zakładów pracy. W obecnej sytuacji brak natychmiastowych działań może przy najbliższej większej powodzi doprowadzić do zniszczenia wałów, powstania katastrofy ekologicznej. Zalane zostaną tereny o powierzchni około 500km2. W ocenie Zarządu Zlewni Nowy Sącz sytuacja jest na tyle poważna, że wymaga podjęcia natychmiastowych działań dla ochrony wałów przeciwpowodziowych i zagrożonego życia mieszkańców. Na lewym brzegu Dunajca od kilku lat tworzy się ogromne odsypisko żwirowe, które spowodowało skierowanie nurtu rzeki w stronę brzegu prawego. Doprowadziło to już do podmycia słupa wysokiego napięcia i konieczności przebudowy linii elektroenergetycznej wysokiego napięcia. Proces erozji brzegowej postępuje coraz bardziej, gdyż koryto rzeki jest zawężone poprzez narastające odsypisko. Osuwanie wysokiej skarpy zbudowanej głownie z piasków i pyłów następuje nawet przy normalnych przepływach, a wyrwa przesuwa się w kierunku prawego wału rzeki Dunajec, znajdując się na obecną chwilę w odległości mniejszej niż 60 m od jego stopy. Dalsze pogłębianie wyrwy może doprowadzić w sytuacji powodzi do natychmiastowego przerwania prawego obwałowania rzeki i zalania terenów położonych na zawalu. Z obserwacji terenowych wynika, że skarpa osuwa się z prędkością ok. 2m/ na miesiąc przy normalnym przepływie wód. Oprócz wału zagrożony jest również gazociąg znajdujący się na prawym międzywalu rzeki Dunajec. Jest to gazociąg wysokoprężny. Jego przerwanie grozi wybuchem i pożarem. Zagrożone jest zatem życie i bezpieczeństwo ludzi ale również brak dostaw gazu do przemysłu i do gospodarstw domowych.
W dniu 15.03.2024 r. odbyło się spotkanie terenowe, którego celem była weryfikacja aktualnej sytuacji terenowej oraz określenie działań zaradczych w aspekcie zagrożenia dla wału przeciwpowodziowego Wysoka stroma skarpa, zbudowana z materiału piaszczystego nawet przy niskich stanach wód rzeki Dunajec ulega erozji i rozmyciu, a w konsekwencji sukcesywnie przybliża się do budowli przeciwpowodziowej.
Inspektorzy nadzoru inwestorskiego PGW WP przedstawili opracowane warianty zabezpieczenia przed zagrożeniem, w ramach prac utrzymaniowych. Przeprowadzono terenową weryfikacja oraz konsultację propozycji zabezpieczenia prawego brzegu rzeki Dunajec ze stroną społeczno-ekologiczną. Dla rozszerzenia możliwości działań, przedstawiciele Towarzystwa na rzecz Ziemi zaoferowali możliwość przekazania publikacji prezentujące rozwiązania stosowane w innych krajach europejskich. Zaoferowali również pomoc na dalszych etapach działań. Na podstawie przesłanych rozwiązań przez organizację proekologiczną został przygotowany przedmiar robót wraz z zakresem prac koniecznych do wykonania z naniesieniem na mapę poglądową.
PRZYJĘTA KONCEPCJA ZAKŁADA:
1.Wykonanie przekopu przez odsypisko jako przekop wielokorytowego na dł. około 300 m. Pozyskany materiał z wykopu zostanie odłożony w obrębie przekopu stanowiąc lokalne dokarmienie koryta rzeki Dunajec. Celem zmniejszenia zakresu robót ziemnych przekop w części górnej (profil 0 + 300 ) będzie miał szer. około 40 m a posuwając się w kierunku profilu 0 + 000 jego szer. zmniejszy się do 25 m, pozostawiając możliwość wyrównania szerokości przekopu w sposób naturalny przez wody płynące rzeki Dunajec. Napełnienie przekopu w części górnej wyniesie średnio około 1,4 m a w części dolnej 1,9 osiągając średni spadek około 0,16% stanowiący rozwinięcie aktualnego spadku terenu. Podobnie sytuacja będzie wyglądać z dodatkową odnogą stanowiącą wielokorytowość przekopu. Skala tego dodatkowego przekopu będzie trzy razy mniejsza.
2. Wykonanie w km 20 + 600 oraz w km 20 + 550 deflektorów kamienno-faszynowych z grubych głazów kamiennych o D > 1,0 m. Wykonane deflektory jako budowle roślinno-kamienne ograniczą przepływ głównego nurtu rzeki Dunajec w stanowiącym zagrożenie dla wału przeciwpowodziowego na zakolu i skierują go do wykonanego przekopu tym samym odsuwając zagrożenie dla wału. Deflektory zostaną wykonane na dł. około 100 i 70 m. Zostaną one zlokalizowane przy brzegu prawym, tak aby ich początek na dł. 40m i 20m został zastabilizowany w wysokim brzegu, a dalsza część deflektorów skierowała główny nurt rzeki do przekopu. Na wysokości około 1,0 m od dna korpus deflektorów zabudowany zostanie warstwą faszynową o grubości 0,5 m celem umożliwienia jej przerostów przez zabudowę kamienną. Średnia wysokość zabudowy deflektorów to h = 3,5 m przy szer. w koronie 3,0 m i nachyleniu skarp 1 : 1,5. Faszyna do zabudowy deflektorów zostanie pozyskana z lokalnych kęp wiklinowych wycięta w okresie jesienny. Wycięcie wikliny w tym czasie zmniejszy ingerencję w lokalną florę i umożliwi jej porost wew. deflektorów w następnych latach.
3. Wykonanie zasypu kamienno-faszynowo-drzewnego na dł. około 120 m który zabezpieczy brzeg prawy rzeki Dunajec w końcowej części wyrwy w km 20 + 200, za którą usytuowany jest gazociąg wysokoprężny. Przedmiotowe zabezpieczenie uchroni w znacznej części sieć gazociągu jak też prawobrzeżny wał przeciwpowodziowy przed zniszczeniem. Zasyp kamienny wykonany będzie jako luźny narzut kamienny. Narzut kamienny luźny zostanie wykonany w połączeniu z faszynadą
i przerostami drzewnymi porastającymi wysokie brzegi rzeki Dunajec ( wiklina i olcha). Faszynada i przerosty drzewne zostaną zakotwione w brzegu, następnie przechodząc przez zasyp kamienny zostaną wypuszczone na wodę płynącą rzeki w sposób zaprądowy. Przewiduje się wykonanie trzech szt. wypełnień faszynowo drzewnych na dł. 3 x15 m przy szer. 3,0 i gr. 0,5 m.
Proponowane rozwiązania wpisują się w nurt ekologicznej polityki wodnej, nie bazując na dotychczasowym zawężaniu koryta rzeki poprzez wykonywanie przemieszczenia materiału żwirowego z lewego na prawy brzeg i zabezpieczenia brzegu opaską brzegową lecz dając rzece możliwość samodzielnego rozmieszczenia i zagospodarowania materiału żwirowego w swoim korycie, zachęcając ją do tego wykonaniem deflektorów kierujących wody w przekopy.
Link do materiału: TVP 3 Kraków
Fot. Marek Matug, DUNAJEC Niedomice
